Kao glavni "krivac" za otavranje ove teme da se i sam oglasim. Prvo hvala administratorima na razumevanju, drugo još nismo ni počeli sa ozbiljnim radom,. a interesovanje je veliko. Ako pametno budemo radili biće još veće.

Iz pitanja, koja se razumljivo postavljaju po principu Šta? Kako? Zašto? nekoliko odgovora. Zbog obimnosti matrijala, zbog preglednosti istog, velikog raspona, nizanja sezona, jdnu po jednu ili preskakanja...

Nisam slučajno predložio nekoliko mini tema, svaka je i te kako obimna, dovoljna sama sebi.

Da bi bilo preglednije i razumljivije, poslaću još par poruka, vezane su.

Ovako su počeli

Uvod je već dat, kao poručen. Priča o započetom, a nedovršenom prvenstvu Hrvatske i Slavonije za sezonu 1912/1913. Ima i kompletna tablica:

 1. HASK, Zagreb               7  7  0  0  34: 3  14

 2. HSK Concordia, Zagreb      6  5  0  1  26: 4  10

 3. I.HSK Gradjanski, Zagreb   7  2  1  4   9:23   5

 4. HSK Croatia, Zagreb        6  1  1  4   8:19   3

 5. HSK Ilirija, Zagreb        3  1  0  2   5: 8   2

 6. Tipografski, SK Zagreb     7  1  0  6   6:31   2

Na ovom topiću bi se pričalo (pardon pisalo) o svim počecima. U republici-državi, prvim javnim nastupima u svim većim gardovima, zašto ne i selima, regionima. Ko su bili najstariji nogometni suci i treneri?

Posebno zanimljiva bila bi priča o najstarijim klubovima, sa papirima, "crno na belo"...

PRVENSTVO JUGOSLAVIJE 1924 (07.09.-12.10.1924.)

Na drugom šampionatu Jugoslavije učešće je uzelo sedam prvaka podsaveza (beogradskog,zagrebačkog,splitskog,sarajevskog,subotičkog,ljubljanskog i osiječkog).Završno takmičenje se igralo po jednostrukom kup-sistemu.

Prvo kolo
Jugoslavija - Slavija	5:2
Somborski SK	bez borbe
SAŠK - Ilirija	3:1
Hajduk - Građanski	4:4, 5:0
Polufinale
Jugoslavija - Somborski SK	5:1
Hajduk - SAŠK	6:1
Finale
Jugoslavija - Hajduk	2:1

Statistika Gradjanskog 1919

Ligaška natjecanja 1920 - 1941

I te kako zanimljiva tema, sa mnogo improvizacija, mnogo nepozannica. Zna se tačno samo ono što je neko več gore dao za jednu sezonu (1923) završnica državnog prvenstva. To je ipak vrh ledenog brega, igralo se i to dosta i na nižim nivoima.

Ima i dosta rebusa. Sve do "cepanja Nogometnog saveza Jugoslavije (1939.godine) ne može se govoriti o republičkim (državnim) prvenstvima jer kao takva nisu psotojala. Igralo se u podavezima, kojih je u početku bilo samo šest, potom sedam, da bi se, posle 1930.godine više nego udvostručili - ukupno 14.

Lepa bi bila priča o osnivanju Jugoslovenskog nogometnog saveza u Zagrebu, još lepša potraga za odgovorom na pitanje zbog čega je većina saveza (i ostali sportovi) na nivou nove tek formirane države osnovanoi uparvo u Zagrebu. U prvom redu zbog razvijenosti klubova.

Neko bi dao osnovnu priču, drugi bi je potom nadogradili.

Prva zvanična natjecanja za bodove otpočela su odmah po formiranju Saveza na državnom nivuo - 1920.godine. Sve do 1923.godine "plafon" je bio do prvaka podsaveza.

Imam, u ovom trenutku samo "kostur" tih početaka. Za ovaj forum je zanimljiva Hrvatska, zbog sveobuhvatnosti, dajem putokaze i za ostale podsaveze. Svaka tabela, svaki materijal, svakla informacija je dobrodošla.

Umalo da zaboravim ono najvažnije kako ažaurirati materijale. Tu obavezu bih preuzeo na sebe. Svaka informacija svaki podatak, pristigao posle postavljanja kostura sezone, pa čak i pre toga bi našao svoje mesto.

Ako nekoga zbinjuje konstatacija i pre toga, računam lepo ovako. U monografijama starih klubova ima dosta tablica po sezonama, pa onaj ko je raspoložen može da ih skenira, redom. Isto se odnosi i na tablice sa požutelih novinskih stranica. Neke materijale bi, u zavisnosti od toga čime raspolažamo morali da poražimo i po bibliotekamaili muzejima, ali o tom potom.

A sada evo i "prevnaca"

Godina 1920

Nogometni savez Jugoslavije je osnovan 1919.godine u Zagrebu.

 

Godine 1920.  je postojalo  šest podsaveza sa sedištima u Zagrebu, Splitu, Ljubljani, Sarajevu, Beogradu i Subotici. Četiri godine kasnije, kao sedmi osnovan je i podsavez u Osijeku, što se nije menjalo do 1930.godine i seobe Saveza iz Zagreba u Beograd.

 

Subotički loptački potsavez

 

Osnivačka skupština Subotičkog loptačkog potsaveza održana je 3.oktobra 1920.godine u Subotici. Za predsednika je izabran dr. Babijan Malagurski, a za podpredsednika Martin Horvacki. Ivan Marcikić je bio  prvi, a Šimun  Beneš drugi sekretar, dok je Đuka Marković bio blagajnik.

 

U to vreme u Vojvodini su postojala 22 kluba.

 

Sedam dana posle osnivačke skupštine, na prvoj sednici Upravnog odbora (10.oktobra) izvršena je podela klubova u tri razreda radi početka prvenstvenih utakmica.

 

Prvi razred – 9 klubova:

 

• SAD Bačka
• SAND
• Subotičko sportsko društvo
• Subotički telovežbački klub Bunjevac
• Subotičko nogometno društvo Građanski
• Somborsko sportsko društvo
• Somborsko jugoslovensko sportsko društvo Amater
• Žomboljsko sportsko društvo i
• Kulsko atletsko nogometno društvo

 

 

Prvi „A“ razred – 6 klubova

 

 

 

Prvi „B“ razred – 7 klubova

 

 

Beogradski loptački savez

 

Izvršavajući odluku Prve redovne skupštine Jugoslovenskog nogometnog saveza, koja je održana u jesen 1919.godine u Zagrebu, o podeli fudbalske Jugoslavije na četiri podsaveza (Beogradski, zagrebački, ljubljanski i sarajevski), beogradski klubovi su pripremali skupštinu, koja je zakazana za 12.mart 1920. godine. Pozivi su upućeni svim klubovima sa određenog područja BLP-a.

U dvorani kafane „Slavija“ bilo je prisutno između trideset i četrdeset delegata klubova. U prvu upravu su izabrani: prof. Milan Miodragović – predsednik, Živojin Simonović, Branislav Veljković, Janko Šafarik, Miloš Anđelković i još nekoliko istaknutih fudbalskih radnika.

Savez je, u to vreme bio najveći po teritoriji, a obuhvatao je, pored samog Beograda još Vojvodinu, užu Srbiju, Kosmet i Makedoiniju. Zbog glomaznosti i stalnog rasta broja novoformiranih klubova, pojedini savezi su se osamostaljivali, najpre Subotica , već iste (1920) godine, do kraja decenije (do 1930.g) još Skopje, Veliki Bečkerek (kasnije Petrovgrad, danas Zrenjanin), Kragujevac i Niš.

Beogradski loptački savez je osnovan 12.marta 1920.godine, a već 4.aprila iste godine otpočelo je odigravanje prvenstvenih utakmica.

 

Prvenstvo Beograda

 

Odmah po svom osnivanju BLP je odredio raspored takmičenja za prvenstvo Beograda. Učestvovala su samo četiri kluba (Srpski mač – osnovan 1.marta 1906.godine je odustao od takmičenja):

• BSK (osnovan 6.juna 1911.godine)
• Jugoslavija (pre Prvog svetskog rata Velika Srbija, osnovana 6-avgusta 1913.g)
• BUSK (osnovan 1919. g) i
• Soko (osnovan 18.aprila 1903. g.)

 

Igralo se po jednostrukom bod – sistemu.

 

 

Napomene: Srpski mač je posle izgubljene utakmice sa BUSK-om rezultatom 0:3 odustao od daljeg takmičenja.

 

Banatska župa

 

Banatska liga

 

Teritorija Banata bila je u sastavu Beogradskog podsaveza. Izvršni odbor fudbalskog sporta u Banatu posle saglasnosti sa Beogradskim fudbalskim podsavezom i sporazuma postignutog 12. maja 1921. godine, odučio je da cela tertorija Banata čini jedan fudbalski okrug pod nazivom Banatska župa.

 

Prvo fudbalsko prvenstvo Banata počelo je 18. aprila 1920. godine

 

Učesnici:

• ŽSE, Žombolja
• ŽTK, Žombolja
• Švebiše Žombolja
• Vašaš, Veliki Bečkerek, danas Zrenjanin (osnovan 1919.godine)
• Obilić, Veliki Bečkerek, danas Zrenjanin (osnovan 1919.godine)
• Viktorija, Veliki Bečkerek, danas Zrenjanin (osnovan 1919.godine)
• KAC, Velika Kikinda
• PSK, Pančevo
• Olimpija, Vršac
• DSK, Debeljača (osnovan 1911.godine)

 

 

Prenstvo grada Sremske Mitrovice

 

U prvenstvu grada je učestvovalo pet klubova: Građanski, Posavina, Viktorija, Srpski sport klub i Trgovački.

 

 

Splitski nogometni podsavez - Prolećno prvenstvo

 

Splitski nogometni podsavez je osnovan 7.marta 1920.godine u Splitu, u Hrvatskom doku (mnogo kasnije dom DTO „Partizan“). Skupštini su mogla prisustvovati po dva delegata iz svakog kluba registrovanog kod Jugoslovenskog nogometnog saveza, a glas imao samo jedan i to sa pismenim opunomoćenjem kluba. 

 

Od osnivanja Saveza pa do zaključno 1930.godine njegovo se područje prostiralo na Dalmaciju, Boku Kotorsku i Crnu Goru obuhvatajući mesta: Split, Sinj, Trogir, Solin, Vranjic, Dugi Rat, Omiš, Budva, Cetinje, Makarska, Dubrovnik, Gruž, Gruda, Kotor, Tivat, Šibenik, Trpanj, Podgorica, Balšić, Vis, Lastva, Bar, Metković, Drniš, Knin, Drvar, Nikšić, Kaštel Stari, Kaštel Gomilica, Kaštel Sućurac i Berane.

 

Odlukom Skupštine NSJ iz prosinca 1930. godine klubovi iz Crne Gore i Boke Kotorske su se izdvojili u poseban savez. Ostali su Dalmacija i gradovi Drvar i Livno. Pred sam Drugi svetski rat – 1939.godine pripala mu je Mostarska grupa, sa gradovima: Mostar, Travnik, Čapljina i Ljubuški.

 

Delovao je do  početka  Drugog svetskog rata. Često je menjao formu takmičenja, a obuhvatao je klubove iz Dalmacije, dijelova Like, Hercegovine, Bosne i Boke Kotorske.

 

Prvih 12 klubova registrovanih na području Splitskog nogometnog podsaveza bili su:

 

• NK Ulogren, Budva
• JNK Orkan, Dugi Rat
• NK Junak, Sinj
• RNK Rad, Sinj
• JNK Borac, Split
• JNK Hajduk, Split
• RNK Jug, Split
• RNK Split
• JNK Uskok, Split
• JNK Kosovo, Vranjic
• JNK Trogir
• JNK Komita, Omiš

 

Istog meseca započelo je prvo prvenstvo Splita, ograničeno isključivo na proletnji deo, a učestovalo je pet klubova. Prvenstvoje okončano  srpnja meseca, pobednik je bio RNK Jug.

 

Prvi prvenstveni susret odigrali su 22.marta 1920.godine Split i Borac. Pobedio je iskusniji Split, fudbaleri Borca bili su starosti od 14 do 16 godina. Utakmicu je sudio inž. Vjekoslav Ivanišević.

 

 

Napomena: Jug je privremeno ime budućeg FK Split (zvanično pod tim imenom postoji od 21.rujna 1930.godine), naslednik bivšeg HRŠD Anarh, osnovanog godinu dana posle Hajduka. Ime Jug je nosio od 1919 – 1921.godine.

 

Zagrebački nogometni podsavez

 

Igralo se, po kup – sistemu u svih 13 župa. Pobednici župa najpre su igrali među sobom, na kraju pobednik protiv prvaka Zagreba.

 

Takmičenjem je bilo obuhvaćeno 80 klubova.

 

I župa

 

II župa

 

Pobednik: Olimpija (Karlovac)

 

III župa

 

IV župa

 

V župa

 

Pobednik: ŠK Drava (Osijek)

 

VI župa

 

Učesnici: HŠK Sloven (Koprivnica), HŠK Viktorija (Koprivnica), ŠK Graničar (Đurđevac), ŠK VGŠK Virovitica, BŠK Bjelovar i ŠK Građanski (Kreževci)

 

Pobednik: HŠK Slaven (Koprivnica)

 

VII župa

 

VIII župa

 

IX župa

 

X župa

 

XI župa

 

XII župa

 

XIII župa

 

Kvalifikacije za prvaka svih župa (Hrvatske i Slavonije):

 

1.kolo:

HŠK Slaven (Koprivnica) – ŠK Drava (Varaždin)

 

…

 

Polufinale:

Učesnici: Marsonija (Brod), Slavija (Osijek), Olimpija (Karlovac) i Sloven (Koprivnica)

 

Sloven (Koprivnica) – Olimpija (Karlovac)                                     3:0

Slavija (Osijek) – Marsonija (Brod)                                              1:2

 

Finale:

Marsonija (Brod) – Slaven (Koprivnica)                                         1:1

 

Napomena: Kako je susret i posle produžetaka ostao nerešen – 1:1, prvak je postao Slaven jer je bio bolji u skoru kornera 6:4 (!)

 

Trebala je biti odigrana i utakmica između Slavena (Koprivnica) i Građanskog, prvaka Zagreba ali nije – Zagrebčani su, bar iz ugla Koprivničana, to vešto (iz) eskivirali

 

Ljubljanski nogometni podsavez

 

U prvom prvenstvu Ljubljanskog podsaveza osnovanog početkom godine učestvovalo je sedam klubova – četiri iz Maribora, dva iz Ljubljane i jedan iz Celja.

 

 

         Napomena: Cillier (Celje) je kasnijih godina promenio ime u Atletik

Godina 1920 - poziv

Godinu dana nakon formiranja NSJ otpočela su takmičenja u podsavezima koja su imala veliki značaj u popularizaciji nogometa, ali i afirmaciji klubova.

Molim nekoga ko ima autentične informacije, sa konkretnim podacima o osnivačkoj skupštini NSJ da ih stavi na topic. Posebno bi zanimljive bile brojke o borju klubova po podsavezima osnivačima saveza, jer je zagrebački bio najbrojniji, a imao je klubova, gotovo koliko svi ostali zajedno. Presek je, na dan formiranja saveza.

Drugo, u prvoj godini prvensstva zagrebačkog podsaveza nije dobijen prvak (razlog naveden, ogre  u pregledu). Iz oskudne dokumentacije (monogarfija jednom "malog" kluba) jedva sam snimio kostur sistema, prvi korak prvenstvo po župama. Bilo ih je ukupno 13. Ima li neko rezulatate bar neke od njih?