Zašto je tužilaštvo ICTY-a izabralo ovakvu ili onakvu strategiju u dokazivanju svoje optužnice protiv Miloševića to ne možemo sa sigurnošću znati ni ti ni ja, a i ne vidim od kakvog je to odlučujućeg značaja za dokazivanje uključenosti Srbije u rat u Hrvatskoj. Zašto bi itko pri dokazivanju umiješanosti Srbije u rat u Hrvatskoj na nekakvoj hipotetsko sudskoj raspravi morao nužno u dokazni postupak krenuti od ličnosti Slobodana Miloševića i činjenice je li on ili nije počinio nekakav ratni zločin? Niti je Srbija Milošević niti bi eventualno nedokazivanje njegovih ratnih zločina automatski ekskulpiralo Srbiju od umješanosti u rat u Hrvatskoj u periodu o kojem govorim.

Dokazivanje umiješanosti jednoga kolektivnog entiteta kao što je država u rat ne znači i nužnost dokazivanja da su u tom ratu počinjeni ratni zločini niti znači nužnost da se nekom pojedincu dokaže tako nešto. Takvo dokazivanje treba samo utvrditi činjenično stanje umiješanosti koje ne mora nužno implicirati nikakve ratne zločine. I tko kaže da bi eventualno dokazivanje umiješanosti Srbije u rat u Hrvatskoj u onom vremenskom periodu o kojem ja govorim i koji je za mene neprijeporan (travanj-listopad 1992.), nužno dokazalo Miloševićevu odgovornost za onu široko, vremenski i prostorno, postavljenu lepezu ratnih zločina koji mu se stavljaju na dušu? 

Da bi se dokazalo nešto takvo kao što je učestvovanje Srbije u ratu u Hrvatskoj dovoljno bi bilo odgovoriti na par logičnih pitanja:

1. Je li se u Hrvatskoj u razdoblju o kojem govorimo vodio rat?

Da, u Hrvatskoj je u razdoblju od lipnja/srpnja 1991. do kolovoza 1995. vođen rat. SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute), prema riječima relevantnih sociologa rata najautoritativnija međunarodna institucija za proučavanje sukoba, definira rat kao „veći oružani sukob definiran kao nepomirljiv prijepor u pogledu pitanja vladavine i/ili teritorija, u svezi s kojim je uporaba oružane sile između vojnih snaga dovela u svakoj pojedinoj godini do najmanje 1.000 smrtnih žrtava povezanih s borbama“. S obzirom na to da je na hrvatskoj strani bilo oko 15.000 mrtvih u tom periodu (+određeni broj koji se isto mjeri u tisućama srpskih žrtava), kao i s obzirom na ostale navedene elemente, nedvojbeno je da se u Hrvatskoj doista vodio rat.

2. Je li Hrvatska u navednom razdoblju bila neovisna, međunarodno priznata država?

Da, Hrvatska je u većem dijelu toga razdoblja imala prerogative državnosti i bila neovisna i međunarodno priznata država. Prema pravnoj ekspertizi Badinterove komisije koja je bila i temelj za priznanje RH od strane međunarodne zajednice (15. siječnja 1992.), Hrvatska je bila nezavisna država najkasnije od 8. listopada 1991. 22. svibnja 1992. RH je postala i članicom UN-a.

3. Kakav je bio državnopravni status Srbije u navedenom razdoblju?

Srbija je od Ustava SR Srbije iz 1974. (kao i sve ostale republike SFRJ) bila definirana kao država („socijalistička, demokratska država“). „Državotvorno“ samodefiniranje Srbije dodatno je osnaženo amandmanima iz 1989. ( B. Jović: „Proglašavanjem ustavnih amandmana vratili smo našoj republici državni i ustavni suverenitet.“) i zakucano ustavom iz 1990. Kao takva, Srbija je bila konstituitvni element dviju državnih zajednica – SFRJ i SRJ (od 27. 04. 1992.).

Nakon osamostaljenja Hrvatske i Slovenije, povlačenja predstavnika ostalih republika iz Predsjedništva SFRJ i propasti tzv. Carringtonovg plana o „slobodnom savezu suverenih i neovisnih država“ (koji je Bulatović isprva kao predstavnik Crne Gore prihvatio zajedno s 4 druge „republike“), Srbija i Crna Gora uzurpiraju rad Predsjedništva i drugih institucija SFRJ koje više ne postoje u svom ustavnom obliku što konstatira i međunarodna pravna ekspertiza (Badinterova komisija) u svome mišljenju br. 1 (federacija je „u procesu raspadanja“, federalne institucije više ne funkcioniraju). Od travnja 1992. Srbija i Crna Gora formaliziraju novonastalo stanje kroz osnutak nove državne zajednice Savezne Republike Jugoslavije, čiji su konstitutivni elementi Srbija i Crna Gora.

4. Tko je ostvarivao efektivnu, a nakon osnutka SRJ i formalnopravnu kontrolu nad pripadajućim oružanim snagama SFRJ i SRJ (JNA i Vojskom Jugoslavije) tijekom ratnih sukoba na prostoru bivše Jugoslavije?

Vrhovni zapovjednik JNA bilo je kolektivno Predsjedništvo SFRJ, u kojem su nakon povlačenja predstavnika ostalih republika ostali samo predstavnici Srbije (3) i Crne Gore (1). Takvo „krnje predsjedništvo“ uz „neformalno“ vodstvo Slobododana Miloševića i srbijanske državne nomenklature nastavlja politički kontrolirati tzv. JNA sve do njezine transformacije u Vojsku Jugoslavije. Ako oko ovih tvrdnji može i biti eventualnog prijepora zbog „neformalnog“ karaktera faktične kontrole nad tzv. JNA, sasvim je jasno da nikakvih sličnih dilema ne može biti oko zapovjednih ingerencija u odnosu na VJ. Vojska Jugoslavije je bila regularna vojska SRJ, odnosno Srbije i Crne Gore kao konstitutivnih elemenata te državne zajednice s jasnim titularom zapovjednih ingerencija: „Vrhovni zapovjednik "VSRJ" (Vojske Jugoslavije) bio je predsjednik "SRJ", odnosno Vrhovno vojno vijeće, kojega čine predsjednici republika Srbije i Crne Gore, predsjednik vlade "SRJ" i ministar obrane.“ Dakle, s formalnopravne strane kristalno čist odnos.

5. Bi li učešće VJ kao regularne vojske SRJ u nekakvom ratnom sukobu nedvojbeno impliciralo i učešće navedene državne zajednice, odnosno njezinih konstitutivnih elemenata u istome?

Naravno. SRJ nedvojbeno nije bila vojna diktatura sa samostalnom politčkom ulogom vojske, već su civilne strukture ostvarivale svoje ustavne i paraustavne nadležnosti nad oružanim snagama.

6. Je li Vojska Jugoslavije (da ne ulazimo za sada u bitno kompleksniju diskusiju o djelovanju tzv. JNA i njezinom vezom sa Srbijom) učestvovala u ratnim operacijama na teritoriju Hrvatske u razdoblju kada je ona neprijeporno bila samostalna i međunarodno priznata država?

Da, učestvovala je. U procesu svoje transformacije iz tzv. JNA, JNA/VJ se u mjesecu svibnju počela formalno povlačiti iz dijelova Hrvatske koji su bili pod kontrolom pobunjenih Srba u tzv. Republici Srpskoj Krajini ostavljajući im znatan dio vojne opreme i tehnike. Istovremeno je JNA/VJ počela povlačenje i iz BIH prekomandiravši iz svoga sastava oko 80.000 ljudi s pripadajućom vojnom opremom i tehnikom u VRS. Prema nekim procjenama, iz BIH se u Srbiju povuklo samo oko 12.000 ljudi.

Za to vrijeme je situacija na dubrovačkom području bila umnogome drugačija. JNA/VJ je pod okupacijom držala komad hrvatskog teritorija od Prevlake do poluotoka Pelješca (oko 120 km), teritorija s većinskim hrvatskim stanovništvom, bez ikakvog spomena vrijednog prisustva stanovništva srpske nacionalnosti koje bi omogućilo primjenu sličnog scenarija kao u tzv. Krajini i BIH .

Sa zaoštravanjem tenzija u BIH, JNA/VJ pokreće u travnju 1992. opsežnu vojnu operaciju (2., 5. i 9. korpus) kojoj je cilj izbijanje na lijevu obalu Neretve. U protunapadu snage Hrvatske vojske potiskuju JNA/VJ od Neretve prema istoku Hercegovine, te na dubrovačkom području s početnih položaja kod poluotoka Pelješca prema Dubrovniku. U sljedećih nekoliko mjeseci HV je u operacijama Čagalj, Spaljena zemlja, Tigar i Oslobođena zemlja deblokirao Dubrovnik i potisnuo VJ u Konavle, istočno od grada. Nakon sporazuma Tuđman-Ćosić iz Geneve krajem rujna 1992., VJ počinje povlačenje iz Hrvatske, pokušavajući u posljednji trenutak uvesti na okupirano područje zamjenu u vidu jedinica Vojske Republike Srpske što HV energično spriječava operacijama Cavtat i Vlaštica. Posljednje jedinice VJ napuštaju Prevlaku 23. 10. 1992.

Dakle, da sumiramo ovu točku: jedinice VJ nalazile su se i borbeno djelovale/ratovale na teritoriju RH, međunarodno priznate države i članice UN-a. I to gotovo punih 6 mjeseci od dana proglašenja SRJ 27. 04. 1992.

7. Trebam li ovome još što dodati? Trebam li možda još nešto i nacrtati? Trebam li ove premise još jednom slagati u generalni zaključak?

Rekao bih da bi ovo bila sasvim solidna činjenična osnova za nekakvo hipotetsko sudsko utvrđivanje učešća Srbije u ratu u Hrvatskoj... a ti ako možeš bolje, samo izvoli... i molim te, budi ljubazan, pa nemoj više drviti po irelevantnostima...

21. Kao predsednik SRJ, Slobodan MILOŠEVIĆ je bio i predsednik Vrhovnog saveta odbrane SRJ. Vrhovni savet odbrane čine predsednik SRJ i predsednici republika-članica federacije, Srbije i Crne Gore. Vrhovni savet odbrane utvrđuje nacionalni plan odbrane i donosi odluke vezane za VJ. Kao predsednik SRJ, Slobodan MILOŠEVIĆ je imao ovlašćenja da naređuje sprovođenje nacionalnog plana odbrane i komandovao je VJ-om u ratu i miru u skladu sa odlukama donesenim na Vrhovnom savetu odbrane. Slobodan MILOŠEVIĆ, kao vrhovni komandant VJ-a, vršio je ove dužnosti putem zapovesti, naređenja i odluka.

22. Po Zakonu o odbrani SRJ, Slobodan MILOŠEVIĆ, kao vrhovni komandant VJ-a, imao je i komandna ovlašćenja nad jedinicima republičke policije koje su u vreme neposredne ratne opasnosti ili ratnog stanja podređene VJ-u. Proglašenje neposredne ratne opasnosti objavljeno je 23. marta 1999. godine, a ratnog stanja 24. marta 1999. godine.

23. Pored svojih de jure ovlašćenja, sve vreme na koje se odnosi ova optužnica Slobodan MILOŠEVIĆ je imao široku de facto kontrolu nad brojnim institucijama koje su bile od suštinskog značaja ili su učestvovale u vršenju krivičnih dela koja se ovde navode. Slobodan MILOŠEVIĆ je imao široku de facto kontrolu nad saveznim institucijama koje su nominalno u nadležnosti Skupštine ili Vlade SRJ. Slobodan MILOŠEVIĆ je takođe imao de facto kontrolu nad funkcijama i institucijama koje su nominalno u nadležnosti Srbije i njenih autonomnih pokrajina, uključujući policijske snage Srbije. Pored toga, Slobodan MILOŠEVIĆ je imao de facto kontrolu nad brojnim aspektima političkog i privrednog života SRJ, a posebno nad sredstvima javnog informisanja. Od 1986. godine do početka 90-tih godina, Slobodan MILOŠEVIĆ je progresivno sticao de facto kontrolu nad ovim saveznim, republičkim, pokrajinskim i drugim institucijama.

24. De facto kontrola Slobodana MILOŠEVIĆA nad državnim organima Srbije, SFRJ, SRJ i drugim delimično je proisticala iz njegovog vodećeg položaja u dve glavne političke stranke koje su vladale Srbijom od 1986. do 2000. godine, a SRJ-om od 1992. do 2000. godine. Od 1986. do 1990. godine, bio je predsednik Predsedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije, tada vladajuće stranke u Srbiji. Godine 1990, izabran je za predsednika Socijalističke partije Srbije, stranke koja je nasledila Savez komunista Srbije i Socijalistički savez radnog naroda Srbije. Tokom čitavog perioda dok je bio predsednik Srbije, od 1990. do 1997. godine, i predsednik SRJ, od 1997. do 2000. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ je bio i vođa SPS-a.

25. Najkasnije od oktobra 1988. godine i sve vreme na koje se odnosi ova optužnica, Slobodan MILOŠEVIĆ je vršio de facto kontrolu nad vladajućim i rukovodećim institucijama Srbije, uključujući MUP. Najkasnije od oktobra 1988. godine, vršio je de facto kontrolu nad dvema autonomnim pokrajinama Srbije - Kosovom i Vojvodinom - i njihovim predstavnicima u saveznim organima SFRJ i SRJ. Najkasnije od oktobra 1988. godine do sredine 1998. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ je takođe vršio de facto kontrolu nad vladajućim i državnim institucijama Republike Crne Gore (dalje u tekstu: Crna Gora), uključujući i njihove predstavnike u svim saveznim organima SFRJ i SRJ.

26. Na značajnim međunarodnim pregovorima, sastancima i konferencijama od 1989. godine i sve vreme na koje se odnosi ova optužnica, Slobodan MILOŠEVIĆ je bio glavni sagovornik sa kojim je pregovarala međunarodna zajednica. On je učestvovao u pregovorima koji su zaključeni međunarodnim sporazumima i kasnije sprovedeni u Srbiji, SFRJ, SRJ i drugde na prostoru bivše SFRJ. Slobodan MILOŠEVIĆ je, između ostalog, bio glavni predstavnik SFRJ i SRJ na sledećim konferencijama i međunarodnim pregovorima: na Haškoj konferenciji 1991. godine; Pariskim pregovorima u martu 1993. godine; Međunarodnoj konferenciji o bivšoj Jugoslaviji u januaru 1993. godine; pregovorima o Vance-Owenovom mirovnom planu od januara do maja 1993. godine; Ženevskim mirovnim pregovorima u leto 1993. godine; sastanku Kontakt grupe juna 1994. godine; pregovorima o prekidu vatre u Bosni i Hercegovini od 9. do 14. septembra 1995. godine; pregovorima o prekidu bombardovanja Severnoatlantskog saveza (NATO) u Bosni i Hercegovini vođenim od 14. do 20. septembra 1995. godine; i Dejtonskim mirovnim pregovorima u novembru 1995. godine.

27. Kao predsednik SRJ, vrhovni komandant VJ-a i predsednik Vrhovnog saveta odbrane, a u skladu sa svojim de facto ovlašćenjima, Slobodan MILOŠEVIĆ je krivično odgovoran za postupke svojih podređenih u snagama SRJ i Srbije, koje su uključivale, među ostalim, VJ, Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije (dalje u tekstu: MUP), vojne teritorijalne jedinice, jedinice civilne zaštite i druge naoružane grupe koje su delovale sa ovlašćenjem, ili sa znanjem, petorice optuženih ili njihovih podređenih koji su počinili zločine navedene u tačkama od 1 do 5 ove optužnice.

28. Slobodan MILOŠEVIĆ, kao predsednik SRJ, vrhovni komandant VJ-a i predsednik Vrhovnog saveta odbrane, takođe je, ili alternativno, krivično odgovoran za dela svojih podređenih, u skladu sa članom 7(3) Statuta Međunarodnog suda, uključujući među ostalim pripadnike VJ-a i gorepomenute pripadnike drugih snaga SRJ i Srbije, za zločine navedene u tačkama od 1 do 5 ove optužnice. Pored toga, shodno svojim de facto ovlašćenjima, Slobodan MILOŠEVIĆ je takođe, ili alternativno, krivično odgovoran za dela svojih podređenih, u skladu sa članom 7(3) Statuta Međunarodnog suda, uključujući među ostalim pripadnike VJ-a i zaposlene u MUP-u, za zločine navedene u tačkama od 1 do 5 ove optužnice. "